దండం దశగుణం భవేత్

దండం దశగుణం భవేత్ అట. అంటే దండం పది రకాలుగా ఉపయోగపడుతుంది అని సాందర్భికమైన అర్థం.

ఇక్కడ దండం అంటే తెలుగులో దణ్ణం - నమస్కారం - వందనం కాదు. దండం అంటే కఱ్ఱ అని అర్థం.

వైరస్ వ్యాప్తిని అరికట్టడంతో సహా నమస్కారం చేయడం వల్ల కూడా ఉపయోగాలు ఉన్నాయి. అవేంటో మరెప్పుడైనా చూద్దాం.

#దండం వల్ల కలిగే పది ఉపయోగాలు ఇవి -

విశ్వామిత్రాహిపశుషు
కర్దమేషు జలేషు చ।
అంధే తామసి వార్ధక్యే
దండం దశగుణం భవేత్॥

సాధారణంగా కర్ర రైతు చేతిలో ఉంటుంది. అది అతనికి పది విధాలుగా ఉపయోగపడుతుంది.

విశ్వామిత్రాహిపశుషు అనేది సప్తమీవిభక్త్యంతమైన సమాసం. వి/శ్వా/అమిత్ర/అహి/పశుషు అని విడదీసుకోవాలి. విడిగా ఉన్నా మిగిలిన పదాలన్నీ కూడా సప్తమ్యంతాలే.

1 వి = అంటే విహంగమము. పక్షి. పక్షులను తరిమేందుకు కర్ర ఉపయోగపడుతుంది.

2 శ్వా = శ్వానము. కుక్క. కుక్కలను అదిలించేందుకు కర్ర ఉపయోగపడుతుంది.

3 అమిత్ర = శత్రువు. దొంగ. రైతుకు తన పంటను అనుసరించే దొంగే శత్రువు కదా? ఆ దొంగలతో పోరాటానికి కర్ర ఉపయోగపడుతుంది.

4 అహి = పాము. పంట ఇంటికి చేరే వరకు రాత్రనక పగలనక కాపలా కాయాలి. హఠాత్తుగా ఏ రాత్రి పూటో ఏ పామో మీదకు వస్తే ఆత్మరక్షణకు కర్ర ఉపయోగపడుతుంది.

5 పశు = పశువులు. మేకలు గొఱ్ఱెలు ఆవులు దూడలు పంట మేయవస్తే తోలేందుకు కర్ర ఉపయోగపడుతుంది.

6 కర్దమ = బురదనేల. బురదనేలల్లో జారిపోకుండా నిలదొక్కుకుని నడిచేందుకు కర్ర ఉపయోగపడుతుంది. వరి పండించేటపుడు రైతు పొలమంతా బురదనేలే కదా?

7 జల = నీరు. నీటితో నిండిన సెలయేళ్లను దాటేటపుడు నీరు ఎంత లోతు ఉందో, నీటి అడుగున ఎక్కడ రాళ్లు ఉన్నాయో, ఎక్కడ ఇసుక ఉందో తెలుసుకుని ముందడుగు వేసేందుకు కర్ర ఉపయోగపడుతుంది.

8 అంధ = గుడ్డివాడు. గుడ్డివానికి కర్ర దాదాపు కన్నుల్లాగే ఉపయోగపడుతుంది.

9 తమస్ = అంధకారం. కళ్లు కనబడని చీకటిలో కళ్లున్నవానికి గుడ్డివానికి తేడా ఉండదు. అలాంటి సమయాలలో కర్ర కొండంత ధైర్యం ఇవ్వడంతో పాటు చక్కగా ఉపయోగపడుతుంది.

10 వార్ధక్య = ముసలితనం. జ్ఞానేంద్రియాలు, కర్మేంద్రియాలు క్షీణించడమే ముసలితనం. ఆ సమయంలో కర్ర అదనపు సంచారశక్తిని కలిగించడంలో ఉపయోగపడుతుంది.

ఈ విధంగా దండం దశగుణమన్న మాట. ఈ శ్లోకం ఆంధ్రదేశంలో ప్రసిద్ధమైనది. Naresh Kandula మహోదయా, ఉత్తరాదిలో ఈ శ్లోకానికి పాఠాంతరముంది.

విశ్వామిత్రే చ వార్ధక్యే
రాత్రావప్సు చ కర్దమే।
అంధే సర్పే చ క్రీడాయాం
దండం దశగుణం భవేత్॥

ఇందులో కూడా సప్తమ్యంతపదాలే ఉన్నాయి.

1 వి
2 శ్వా
3 అమిత్ర
4 వార్ధక్య
5 రాత్రి
6 అప్సు = నీళ్లయందు
7 కర్దమ
8 అంధ
9 సర్ప
10 క్రీడా

తెలుగువారి దశగుణాల జాబితాను, ఉత్తరాదివారి దశగుణాల జాబితాను పోల్చి చూడండి. దాదాపు అంతా సమానంగా ఉన్నప్పటికీ చిన్న తేడా ఉంది. ఆ తేడాను కనిపెట్టిన వారికి దండాన్ని సక్రమంగా ఉపయోగించినంత ఫలం లభిస్తుంది.

Chenna Kesava Reddy Madduri మహోదయా, మీరు దండం దశగుణం అని సంతోషపడడమే గాని, ఈ రెండు జాబితాలలో ఏ ఒక్కదానిలోనూ అధ్యాపకుని చేతికి దండం ఇవ్వబడలేదు చూశారా? మన Radha Manduva మేడం గారైతే ఎంత సంతోషపడతారో!

దశకంఠః అంటే రావణాసురుడు.
దశ కంఠాః యస్య సః - దశ కంఠములు ఎవరికి కలవో అతడు అని విగ్రహవాక్యం. బహువ్రీహిసమాసం.

అలాగే, ఈ సందర్భంలో దశగుణం అంటే దండం (కర్ర). దశ గుణాః యస్మిన్ తత్ - దశ గుణములు (ఉపయోగములు) దేనియందు కలవో అది అని విగ్రహవాక్యం. లేదా దశ గుణాః యస్మాత్ తత్ - దశ గుణములు దేనివలన కలుగునో అది అని కూడా చెప్పవచ్చును.

విగ్రహం ఎలా చెప్పినా ఇది బహువ్రీహిసమాసమే.

జలదానమహిమ

అనగా అనగా...
పూర్వం శ్రుతసేనుడు అనే ఒక మహారాజు ఉండేవాడు.  అతడి రాజధాని ఉజ్జయిని. అతనికి సుదేవి అని ఒక కుమార్తె ఉండేది.  ఆమె చాల అందమైనది.  చక్కని నడవడిక కలిగినది.  మంచి స్వభావం కలిగినది.  అందరితోనూ చక్కగా మాట్లాడేది.  దయతో వ్యవహరించేది.  ధర్మమార్గంలో సంచరించాలి అని దృఢమైన వ్రతాన్ని కలిగి ఉండేది.

ఆమె చిన్నతనం నుంచి కూడా జలదానం చేస్తూ ఉండేది.  (పానీయదానమకరోత్ సర్వధర్మోత్తమోత్తమమ్।)  

తన స్నేహితురాళ్లకు బంగారుపాత్రలలో లవంగాలు కలిపిన సుగంధభరితమైన నీరు తెచ్చి ఇస్తూ సంతోషపెట్టేది. 

మిగిలిన పనులన్నీ విడిచిపెట్టి జింకపిల్లలకు, చిలుకలకు, నెమళ్లకు, హంసలకు నీరుపోసి సంతోషపెట్టేది.  కాలువలు తవ్వించి వాటిగుండా ఉద్యానవనాలలోని చెట్లకు నీరు పెట్టేది.

బాటసారులు ప్రయాణించే దారులలో విశ్రాంతి కోసం తోటలను ఏర్పాటు చేసేది.  నూతులను త్రవ్వించేది.  వాటిలో ఎల్లప్పుడూ నీరు ఉండేలా చూసుకొనేది.  మరుభూములలో బావులను త్రవ్వించి నీరు పోయించేది.  దట్టమైన అడవులలో ప్రయాణించే వారికి కూడా నీళ్లను అందించి వారిని ఆనందింపజేసేది. (కాంతారేషు దురంతేషు పాంథానందవిధాయినీ।)

ఆవిడ త్రవ్వించిన పుష్కరిణులలో వికసించిన తెల్లని పద్మాలు ఉండేవి. నీటిపక్షులు అందులో సేద దీరుతూ ఉండేవి.  తటాకాలు పూడి పోకుండా వాటి గట్లు గట్టిగా ఉండేలా చేసింది.  అందులో చల్లటి నీరు ఉండేలా చేసింది.  ఇవన్నీ కేవలం తమ రాజ్యంలోనే కాక, ఇతర రాజ్యాలలో కూడా చేసింది.

ఈవిధంగా ఆమె జలదానాన్ని మించి మరొక ధర్మం లేదని భావించింది.  (జలదానాత్ పరం ధర్మం నాన్యం సా బహ్వమన్యత।) 

రాజపుత్రి చేస్తున్న పనులను చూసి ఆమె తల్లిదండ్రులు ఎంతో ఆనందపడేవారు. ఆమె స్నేహితురాళ్ళు పౌరులు ఎంతో ఆశ్చర్యపోయేవారు.  జానపదులు తీర్థయాత్రికులు, అందరూ ఆ రాజపుత్రిని ఎంతో గౌరవించేవారు. మహామునులు కూడా ఆమెను ఎంతో ప్రశంసిస్తూ ఉండేవారు.  (మునయశ్చ ప్రశస్తాస్తాం ప్రశసంసురితస్తతః।)

ఒకసారి ధర్మతత్త్వజ్ఞులు అయిన మహర్షులు కొందరు రాజును కలుసుకొనేందుకు వచ్చారు.  రాజుచేత యథోచితంగా సత్కరింపబడి, రాజుకు ధర్మోపదేశం చేశారు.  ఆశీర్వదించారు.  ఇంతలో, వారు ఇంతకు మునుపే ఎవరిని గూర్చి విన్నారో ఆ రాజపుత్రి రాజుగారి సేవకులకు నీరు అందిస్తూ ఉండటం చూశారు.  రాజపుత్రి కూడా మహర్షులను చూసి వినయంగా నమస్కారం చేసింది.  వారు చాల సంతోషించి ఆమెను ప్రశంసించి దీవించారు. 

ఆ మహర్షులకు ఆమె విషయంలో ఎప్పటినుండో ఒక సందేహం ఉన్నది.  సమస్త-అభీష్టాలను తీర్చే ఎన్నో విధములైన ధర్మాలు ఉండగా,  ఆమె జలదానవ్రతాన్ని మాత్రమే ఎందుకు స్వీకరించిందో వారికి తెలియదు.  అందువల్ల, ఆ విషయాన్ని గూర్చి వారు రాజుగారి ఎదుటనే అడిగి, తమ సందేహాన్ని తీర్చమని అడిగారు.

అపుడు రాజపుత్రి వారికి ఒక కథను చెప్పింది. 

“గంగాకాళిందీతీరాలలో ఉండే వనాలలో కొందరు పుళిందులు ఉన్నారు.  వారు పక్షులను మృగాలను వేటాడుతూ ఉంటారు.  వారిలో అతి క్రూరుడైన ఒక పుళిందుడు ఉండేవాడు. 

ఒకసారి వేసవికాలంలో అతడు తన భార్యతో సహా అడవిలో వేటకోసం వెళ్లాడు.  అడవిలో ఎంతగా సంచరించినా వారికి ఒక్క జంతువు కూడా కనబడలేదు.  కాని, ఎండలో తిరిగి తిరిగి బాగా అలసిపోయారు.  అందువల్ల గంగానదిలో దిగి స్నానం చేయసాగారు. 

ఇంతలో పుళిందుడికి ఒడ్డున ఒక జింక కనిపించింది.  వెంటనే అతడు స్నానం మాని,ఆ జింకను వేటాడదలచి తన భార్యను నదిలో అలాగే వదిలిపెట్టి, ధనుస్సును అందుకుని దాని వెంట పడ్డాడు.  ఆమె స్నానం పూర్తిచేసుకుని నదినుండి బయటకు  వచ్చింది.  నిప్పులాగా కాలిపోతున్న ఆ ఇసుక తిన్నెల మీద తన భర్త వెళ్లిన దిశగా పరుగెత్తింది. 

అయితే ఆమెకు ఎంతో దూరం ముందుకు పోలేకపోయింది.  తీక్ష్ణమైన ఆ ఎండలో ఆమెకు బాగా దాహం ఎక్కువ అయింది.  ముందుకు కదలడానికి కూడా శక్తి లేకపోయింది. కాసేపు ఆ నది ఒడ్డున ఉన్న ఒక చెట్టు క్రింద చల్లటి నీడలో నిలబడింది. 

ఇంతలో ఆమెకు అదే చెట్టు నీడలో ఉన్న ఒక బకోటపక్షి (కొంగజాతికి చెందిన ఒక పక్షి) కనిపించింది.  అది కూడా అతి తీవ్రమైన సూర్యకిరణాల దెబ్బకు నిశ్చేష్టమై పడిపోయి ఉంది.  ఎంతో దాహంతో పరితపిస్తోంది.  దాని ప్రాణాలు కంఠంలోనికి వచ్చి ఉన్నాయి.  నోరు తెరిచి ఆయాసపడుతూ కదలలేకుండా ఉన్నది. 

దానిని చూసిన ఆ పుళిందుని భార్య ఎంతో జాలి పడింది.  ఆమె మనసు కరుణతో నిండి పోయింది.  "అయ్యో, ఇది దాహంతో ప్రాణాలు వదిలేలా ఉన్నదే!  పాపం దీనికి కాసిని నీళ్ళు పోయాలి" అనుకుంది.

నిర్దాక్షిణ్యంగా జంతువుల ప్రాణాలు తీసే ఆమెకు ఆ కొంగ మీద జాలి కలగడం చాలా ఆశ్చర్యం. 

ఎంతటి పాపాత్మునికైనా ఎప్పుడో ఒకప్పుడు పుణ్యం చేసే బుద్ధి తప్పకుండా కలుగుతుంది.  (పాపినోऽపి మతిః పుణ్యా కదాచిత్ జాయతే భృశమ్।)  

అందువల్లనే ఆ పుళిందస్త్రీకి అటువంటి మంచి బుద్ధి పుట్టింది. 

అప్పుడు ఆమె తన జుత్తుముడిని విప్పి, ఆ జుత్తును తన చేతులతో పట్టుకొని, కొంగ నోటిలో నీటిని పడేలా పిండింది.  అంతకు మునుపే ఆమె గంగలో మునకలు వేసి స్నానం చేసి ఉండటం వలన ఆమె తడి జుత్తులో నీరు ఉండింది. 

దాంతో ఆ కొంగకు కొద్దిగా ఆశ్వాసన కలిగింది.  పోతున్న ప్రాణాలు తిరిగి వచ్చాయి.  నెమ్మదిగా తల ఎత్తింది.  ముక్కుపుటాలను కొంచెం కదిలించింది.  పుళిందస్త్రీ మళ్లీ మరోసారి తన జుత్తును పిండి దాని నీటిలోనికి నీళ్లు పడేలా చేసింది. 

ఆ కొంగ ఒకొక్క చుక్క ఒకొక్క చుక్కగా నీటిని త్రాగింది.  నెమ్మదిగా అది తిరిగి నిలబడగలిగింది.

అయితే, అప్పటికి కూడా తన భర్త ఇంకా తిరిగి రాకపోవడం చూసి, ఎండ కూడా కాస్త తగ్గడం చూసి, ఆమె తన భర్తను వెతుకుతూ, ఆ ప్రదేశం నుండి వెళ్లిపోయింది.

ఆ సంఘటన జరిగిన కొంతకాలానికి ఆ పుళిందస్త్రీ మరణించింది.”

ఇలా చెప్పి రాజపుత్రి తన కథను ముగిస్తూ, “ఓ మహర్షులారా! తాను చేసిన జలదానం ఫలితంగా ఆ పుళిందస్త్రీ మరుసటి జన్మలో రాజపుత్రికగా పుట్టింది.  మరెవరో కాదు, నేనే ఆ రాజపుత్రికను.  ఇప్పటికీ ఆ పూర్వజన్మజ్ఞానం ఉండటం వల్ల నాకు జరిగినదంతా గుర్తున్నది.  అందువలన, జలదానమనే అంతటి పుణ్యకార్యాన్ని ఈ జన్మలో కూడా నేను వదిలిపెట్టకుండా చేస్తూ ఉన్నాను” అని తెలియజేసింది.

ఆమె కథను విన్నవారందరూ ఎంతో ఆశ్చర్యపోతూ ఉండగా, రాజపుత్రి ఇంకా ఇలా చెప్పింది -

“కేవలం కొన్ని నీటిచుక్కలతో ఒక ప్రాణిని సంతోషపెట్టడం వల్లనే ఇంతటి గొప్ప పుణ్యం వచ్చింది కదా, అటువంటిది తటాకాలు మొదలైన వాటిని నిర్మించి జలదానం చేస్తూ ఉంటే మరెంతటి పుణ్యం వస్తుందో కదా! 

నాకు సనాతనమైన సూక్ష్మమైన ధర్మం గురించి పెద్దగా తెలియదు.  కాని, మీవంటి మహాత్ముల నోటి నుండి నేను విన్నదాన్ని మాత్రమే నేను గ్రహించాను.

దాహంతో బాధపడుతున్న వాడికి నీటిని దానం చేసి సంతోషపెడితే వెయ్యి అశ్వమేధయాగాలు చేసినంత ఫలం లభిస్తుంది.  ఒక నూతిని త్రవ్వించిన వాడికి వెయ్యి అశ్వమేధయాగాలు చేసిన వాడికి మించి నూరు రెట్లు ఫలితం లభిస్తుంది.  ఎవరైతే ఎన్నడూ ఎండిపోని ఒక పెద్ద దిగుడు బావిని త్రవ్విస్తారో, అతడికి నూతిని త్రవ్వించిన వానికి మించి వేయి రెట్లు ఫలితం లభిస్తుంది.  అలాగే, ఒక పుష్కరిణిని త్రవ్వించిన వానికి దిగుడుబావిని తవ్వించిన వానికంటే వెయ్యి రెట్లు ఎక్కువ ఫలితం లభిస్తుంది.  ఎవరైతే ఒక సరస్సును నిర్మిస్తారో వారికి పుష్కరిణిని త్రవ్వించిన వానిని మించి పదివేల రెట్లు ఎక్కువ ఫలితం లభిస్తుంది.  అలాగే, కాలువను త్రవ్వించి అందులో నీటిని ప్రవహింపజేసే వాళ్లకు వచ్చే ఫలితాన్ని గురించి చెప్పాలంటే అది వేయితలలు కలిగిన ఆదిశేషునికే సాధ్యం.  నిత్యం నీళ్లు ఊరే తటాకాన్ని త్రవ్వించిన వానికి వచ్చే ఫలితాన్ని గురించి చెప్పాలంటే సాక్షాత్తు పరమశివుడికే సాధ్యం. 

అందువల్ల మనుషులు జలదానం చేయాలనే బుద్ధిని కలిగి ఉండాలి.  అందువల్ల ఈ లోకంలోనూ పరలోకంలోనూ కూడా అతనికి సిద్ధి కలుగుతుంది” అని రాజపుత్రి ముగించింది. 

మహర్షులు, రాజు, పౌరులు, సభాసదులు అందరూ ఆమె కథను విని, ఆమె దృఢనిశ్చయానికి తగిన కారణం విని ఎంతో ఆనందించారు.  ఆమెను ప్రశంసించారు.  దీవించారు.

(ఫిబ్రవరి,2020 యథార్థభారతి పత్రికలో ప్రచురింపబడింది.)
🌳🌳🌳

మనం కూడా మనుషులమే కదా?
మనం కూడా జలదానం చేయవచ్చు.  ముఖ్యంగా ఎండలు క్రమంగా ముదురుతున్న కాలంలో మొదలు పెట్టి మంచి వర్షాలు పడేంత కాలం వరకు ఏదో ఒకవిధంగా చేయవచ్చు.

ऋणादानप्रकरणम् (याज्ञवल्क्यस्मृतिः)

Cases of Loans

ऋणादानं in case of a person, who wants to take loan –

1	What kind of Loan should be given?
2	What kind of loan should not be given?
3	Which officer is eligible to grant loan?
4	When should the loan be paid back?
5	How should the loan be paid back?

ऋणादानं in case of a person, who gives loan –

1	Giving loan.
2	Taking back the amount of loan.

Interest to be paid every month on the loan taken on mortgage = 1/80 = 0.0125% = 1.25 per 100

Interest to paid every month on the loan taken on mortgage (for hundred)
1	To be paid by a Brahmin	2
2	To be paid by a Kshatriya	3
3	To be paid by a Vaisya	4
4	To be paid by a Sudra	5

Types of वृद्धिः (Interest)
1	कालिकवृद्धिः	Interest is taken every month
2	कायिकवृद्धिः	Interest is taken every day
3	कारितवृद्धिः	The debtor accepts to pay higher rate of interest
4	चक्रवृद्धिः	Interest is charged on the payable interest.

Higher interest
1	Those who live in the forests	10%
2	Those who do travel across the seas	20%
3	Voluntary	Any rate of interest

Other types of interest
1	अनाकारितम्	Sometimes, a hand loan may be given without being requested.	There is no interest till 6 months.  General interest rate is applied after 6 months.
2	याचितकम्	It is a hand loan given on the request of a party.	Those who go to foreign land have to pay interest after 1 year.
			Those who do not pay back the amount on demand and stay in foreign land have to pay interest from the 3rd month.
			Those who stay back in the native place but do not pay back the amount on demand have to pay the interest from the 1st month.

Other cases of special interest
1	पशुस्त्री	If a person is unable to feed his cows and temporarily gives them to somebody, the calves born during that period belong to that somebody.
2	रसः	If oil and ghee etc., are bought from the vendor and the price is not paid for a long time, the principal amount must be paid back with an interest of 8 times to the general interest.
3	वस्त्रम्	If cloth/clothes are bought from the vendor and the price is not paid for a long time, the principal amount must be paid back with an interest of 4 times to the general interest rate.
4	धान्यम्	If grains and cereals etc. are bought from the vendor and the price is not paid for a long time, the principal amount must be paid back with an interest of 3 times to the general interest rate.
5	हिरण्यम्	If gold is bought from the vendor and the price is not paid for a long time, the principal amount must be paid back with an interest of 2 times to the general interest rate.

How can a Creditor get back the amount of the loan given to the creditor?
1	धर्ममार्गः	Formal	Soft dealing
2	व्यवहारमार्गः	Presentation of proof	Exhibiting agreement text, and by calling witness
3	भवमार्गः	Pretext	Opting cunning ways
4	आचरितमार्गः	Emotional Blackmail	I will fast if you don’t pay back my amount etc.
5	बलमार्गः	Force	Exercising Force / Compelling

Order of paying back the loans taken
1	General Case	First taken – First pay back Then, pay the king.
2	Special Case	First pay back the loans taken from Brahmins Next pay back the loans as if in General Case. Then, pay the king.

When the Creditor wants the help of the King to get back the amount of loan given
1	Payable amount (Principal + Interest) will be decided according to justice.
2	Debtor will be forced to pay an extra amount of 10% on the payable amount to the Creditor. {(Principal + Interest + 10%)}
3	The debtor should pay 10% of the Payable amount to the King separately. {(Principal + Interest) 10%}
4	The Creditor should pay the king 5% of the amount he received from the Debtor. {(Principal + Interest + 10%) 5%}

Insolvency Cases (परिक्षीणता)
1	If a Low-born is bankrupt	The low-born should do the work assigned to him by the high born creditor, till the amount of loan is considered to be equalled.
2	If the High-born is bankrupt	The high-born should be given opportunity to pay back slowly.

Amount given to मध्यस्थः
1	If the creditor refuses to take his amount back, the debtor can deposit of the amount at मध्यस्थः। Later, the debtor need not pay interest any more.
2	However, if मध्यस्थः refuses to handover the amount to the creditor, the debtor has to pay the interest.

Loan(s) taken for the sake of the family
1	Head of the family is responsible
2	If the Head of the family is deceased, then, all his heirs (रिक्थी) who have shared his property are responsible.

If loan is not taken for the sake of the family
1	A woman is not responsible for the loan taken by any other person.
2	A father is not responsible for the loan taken by any other person.
3	A husband is not responsible for the loan taken by his wife.

A son need not pay the loan taken by his father
1	If the amount is not spent for the sake of the family.
2	If the amount is spent for drinking wine, for gambling etc.

Loan taken by the following woman must be paid back by her husband because; it is for the sake of their occupation.
1	गोपयोषित्	Wife of a cowherd
2	शौण्डिकयोषित्	Wife of a wine-seller.
3	शैलूषयोषित्	Wife of a cloth-colour dyer.
4	रजकयोषित्	Wife of a washer man.
5	व्याधयोषित्	Wife of a hunter.

Responsible/Non responsible for paying back the loan taken by a disappeared person
1	Disappearance = No return from foreign land/Demise/Suffering from chronic disease.
2	Sons (पुत्राः) are responsible to pay back.
3	Grandsons (पौत्राः) are responsible to pay back.
4	Minors (अप्राप्तव्यवहाराः) are not responsible to pay.
5	The sons who have shared the property of the disappeared are responsible to pay.
5	अनन्याश्रितद्रव्यः (The son, who has not gained any) of the disappeared is present is responsible to pay.
6	If the disappeared has no children, रिक्थिनः (Those who have shared the property) of the disappeared are responsible to pay.
7	One, who marries the wife of the disappeared, is responsible to pay.